Sposoby rozwiązania umowy o pracę

Rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić na skutek kilku sposobów: porozumienia stron, 

wypowiedzenia albo rozwiązania bez wypowiedzenia. Stosunek pracy może być rozwiązany 

także poprzez wypowiedzenie warunków pracy lub płacy.

Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron

Rozwiązać umowę za porozumieniem stron ma prawo zarówno pracodawca, jak i pracownik. Każda ze stron ma również prawo zaproponować dokładny termin, kiedy umowa ma ulec rozwiązaniu. Porozumienie stron można zastosować do każdej umowy o pracę.

Rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem

Rozwiązać umowę o pracę za wypowiedzeniem może zarówno pracodawca, jak i pracownik. Wypowiedzenie powinno być złożone na piśmie. Rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem następuje po upłynięciu okresu wypowiedzenia, a w okresie wypowiedzenia pracownik świadczy pracę, na rzecz pracodawcy.

Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:

• 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
• 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie,
• 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.

W przypadku umowy o pracę na czas nieokreślony i określony okres wypowiedzenia jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:

• 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
• 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
• 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia. 

W okresie tego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Szczególna ochrona przed wypowiedzeniem przysługuje m.in. pracowników w okresie 

przedemerytalnym. Zgodnie z kodeksem pracy nie można wypowiedzieć umowy o pracę 

pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego. 

Ochrona taka nie przysługuje jednak pracownikowi, który uzyskał prawo do renty z tytułu 

całkowitej niezdolności do pracy. Pracodawca nie może również wypowiedzieć umowy o 

pracę w czasie urlopu pracownika oraz w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności 

pracownika w pracy. 

Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy

Zgodnie z kodeksem pracy wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za aktualne, jeżeli pracownikowi zaproponowano na piśmie nowe warunki. W razie odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych warunków pracy lub płacy, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu wskazanego wypowiedzenia. Jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że wyraził zgodę na te warunki.

Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia – zwolnienie dyscyplinarne

Zgodnie z art. 52 kodeksu pracy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w sytuacjach:

• ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,
• popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,
• zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności, która uzasadnia zastosowanie takiego rodzaju zwolnienia.

Długotrwała nieobecność

Pracodawca może ponadto zastosować tryb rozwiązania umowy bez okresu wypowiedzenia także w sytuacji, gdy niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:

• dłużej niż 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,
• dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową,
• w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika z innych przyczyn, jeśli trwa dłużej niż 1 miesiąc

Szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika

Zgodnie z kodeksem pracy pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe.

Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia także wtedy, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.